Fort Boekoe lag te midden van verraderlijke moerassen. De paden die er naar toe leidden lagen onder het zwampoppervlak verborgen, hierdoor was het fort jarenlang onvindbaar. Totdat deze geheime toegangsweg werd verraden en fort Boekoe na een maandenlange belegering dan toch werd veroverd. Na de Slag om Boekoe in 1772 werd het met de grond gelijk gemaakt. Na zuivering van het gebied werd het eeuwen niet meer door mensen betreden en de vindplaats van Fort Boekoe belandde in de vergetelheid. Totdat stichting Boekoe samen met de huidige lokale bevolking besloot het fort en de omgeving weer terug op de kaart te plaatsen. De initiatiefnemers ontdekten tot hun verrassing dat het fort had gelegen in een natuurlandschap, geheel anders dan men van Suriname gewend is. Op slechts een zucht van de Atlantische oceaan bleek het natuurgebied een verrassende diversiteit te kennen: savannen wisselen zich af met moerasgebied, zand- en schelpritsen, mauritiuspalmen en vaak metershoog gras. Het werd duidelijk waarom Boni en de zijnen zich hier zo veilig voelden en hun fort bouwden.
Monument voor fort Boekoe
Een bekend Surinaams gezegde luidt: ‘Boni ede koti, ma Boni doro de ete’ (‘Boni is dood, maar zijn geest leeft voort’), waarmee gezegd wil worden dat de daden van de verzetsheld voortleven en tot voorbeeld en inspiratie strekken. Ook Fort Boekoe werd vernietigd. (Vrij vertaald betekent Boekoe ‘vergaan’). Dankzij de orale traditie, verhalen die sinds de vernietiging van het Fort rondgaan en mythische proporties aannamen, werd de verzetshaard een symbool waaruit de tot slaafgemaakten in de kolonie hoop en moed putten. Met een gedenkteken wil Stichting Boekoe een markant en tastbaar herkenningspunt creëren in het oorspronkelijke landschap. Een plaats waar bezoekers wederom geïnspireerd kunnen worden door de strijd die het Fort en haar bewoners voerden en daarmee bijdroegen aan de eerste stappen tot emancipatie van het onderdrukte deel van de bevolking van de kolonie.
De aanpak rond het monument kenmerkt zich door de aandacht die wij besteden aan de wensen en belangen van vooral de huidige bewoners van het gebied, de bevolking van de Aucaner dorpen aan de Beneden-Cottica en de Aluku gemeenschap. Vooral met de mensen van het dorp Pikien Santi onderhoudt de Stichting goede betrekkingen. Deze bewoners zijn nauw betrokken vanaf de eerste activiteiten die Stichting Boekoe in het gebied ontplooide. In de zomer van 2024 wordt samen met de lokale bevolking hard gewerkt aan het monument.
